Her besin ögesine ihtiyacımız var

‘Divan Sohbetleri Sağlık’ta Dr. Diyetisyen Yeşim İşgüzar Orak’ı konuk ettik. 10 soruda ‘Sağlıklı Diyet ve Beslenme’ konusunu ele aldığımız söyleşimizde sağlıklı beslenmenin ipuçlarını, kişiye özel beslenmenin önemini konuştuk.

1-Sağlıklı bir diyet için sadece karbonhidratı hayatımızdan çıkarmak yeterli mi?

Ortalama günlük almamız gereken total enerjinin yüzde 50-55’ini karbonhidratlar oluşturması gerekir. Muhakkak kişiye özel olarak belirlenen miktarda beslenme düzenimiz içinde yer alması gerekir. B1, B2 gibi vitaminler vücut için çok elzem olmakla birlikte bunları tahıl grubundan alabiliyoruz. Arada bir dönem dönem zayıflama diyetlerinde düşürebiliriz ama genel anlamda hayatımızdan çıkarmamız söz konusu değildir.

2-Akşam yemeği yememek sağlıklı mı?

Kilo vermek isteyen kişilerde gördüğümüz bir durumdur ve kişiye özgü karar verilmelidir. Kişinin uyku düzeni, gün içerisindeki iş temposu, kronik hastalığı var mı, ilaç kullanıyor mu gibi etkenler buna karar vermede önemli faktörler. Sırf zayıflamak için akşam yemeğini kesmek de herkese uygulanabilir bir durum değildir. Gebelik gibi özel durumlarda ya da hipotroidi gibi hastalıklarda önerdiğimiz bir durum değildir.

3-Diyet yaparken sadece sıvı ile beslenmek doğru mu?

Açıkçası bu da doğru değil. Dönem dönem uygulanabilir. Bir haftalık tatile gitmişsinizdir ve çok kötü beslenmişsinizdir. Döndükten sonra 3 günlük sıvı beslenme protokolüne girebilirsiniz. Bunu yılda bir iki kez yapabilirsiniz. Ancak kişi düşük kalorili beslenmeye alıştığı zaman bu sefer normal beslenmeye başladığında sanki sürekli kilo alacak hissi yaşayabilir. O nedenle kontrollü ve beslenme uzmanı önerisiyle uygulanmalıdır.

4-Yağ yakıcı besin diye bir şey var mıdır?

Böyle bir şey yok. Aldığımız enerji harcadığımız enerjiden düşük olduğu zaman vücut bir süre sonra yağ depolarını kullanmaya başlar ve vücut ancak bu şekilde yağ yakabilir. Limon suyu, sirke içeyim yağ yaksın gibi bir durum söz konusu değil. Yağ yakıcı değil ama yardımcı besinler var. Bunlar ödem atmaya yardım edebilir, tok tutabilir, günlük kalori alımını düşürerek yağ yakımına yardımcı olabilir.

5-Besinlerin sadece diyet ve light olanlarını tüketmek doğru mu?

Sağlıklı zayıflama protokolü sağlıklı beslenmeyle mümkün. Sağlıklı beslenme de sürekli olarak paketli gıdalarla mümkün olamaz. Sağlıklı beslenme planı içerisinde diyet ürünlere yer verebilir, tokluk hissini artırarak kalori alımını düşürebilirsiniz. Bunda da şöyle bir handikap olabiliyor, kişi diyet olduğu için fazla tüketip belki de bir çorbadan daha fazla kalori alabiliyor. Kilo vereceğine kilo da alabiliyor. 

6-Yemek pişirirken yağ kullanmamak sağlıklı mı?

Günlük almamız gereken zorunlu yağ miktarı var. Bazı vitaminler yağda emiliyor. Siz hiç yağ tüketmezseniz yağda emilen vitaminlerden mahrum kalacaksınız ve vücutta vitamin yetersizliği ortaya çıkacak. Tereyağı gibi doymuş yağlar genel beslenme planında düşük yüzdede tutulabilir. Zeytinyağı gibi sıvı yağlar sizi kalp hastalıklarına karşı koruduğu için hem de pek çok faydası olduğu için düzenli miktarda tüketilmesi gerekir. Dediğim gibi bu kişinin sağlığına ve beslenme alışkanlıklarına göre düzenlenmelidir.

7-Hızlı kilo vermek için besin harici takviyeler kullanmak ne kadar doğru?

Bu çok önemli bir konu, dönem dönem can kayıpları da yaşanabiliyor. Bilinçli insanlar bile bu takviyeleri tüketebiliyor ancak Sağlık Bakanlığı tarafından önerilmeyen özelikle zayıflama çaylarını tüketmemenizi öneriyorum. Eczaneden aldığımız besin takviyeleri farklı bir konu tabi ki, sporcu beslenmesinde verdiğimiz takviye ürün sporda yağ yakımını hızlandırmak için etkilidir. Bağışıklığı güçlendirmek için de takviyeler verebiliyoruz ancak zayıflamaya yönelik takviyelere şüpheli yaklaşmak gerekir. Eğer ki klinik bir hastalığı varsa doktor diyetisyenden ama sağlıklı bir bireyse diyetisyenden bilgi alması yeterli olacaktır.

8-Diyet yaparken spor da yapmak gerekir mi?

Spora engel teşkil edecek sağlıkla ilgili bir sıkıntısı yoksa fiziksel aktivitenin arttırılmasını ve egzersizi ben şart koşuyorum. Bazı beslenme uzmanları öncelikle zayıflama diyetine adapte olup programa sonradan egzersizi katabiliyor ama ben en baştan öneriyorum. Bu işin bir de kilo koruma kısmı var, beslenmenize dikkat eder, fiziksel aktiviteyi de hayatınıza katarsanız artık kolay kolay eski kilonuza dönmezsiniz.  

9-Sadece meyve ve sebze tüketmeye dayalı diyet doğru mu?

Zayıflamak mümkün ama doğru değil. Günlük hayatta almamız gereken makro ve mikro besin ögeleri var. Bunların içerisinde nasıl et, süt, yumurta, tahıl, karbonhidrat ya da yağ grubu varsa meyve sebzelerin de muhakkak olması gerekir. Ama tamamen sebze, meyveli bir öğün birçok besin öğesinden mahrum bırakır. Bir süre sonra da bağışıklığı ciddi oranda düşürür.

10-Kahvaltının diyetteki hatta sağlıklı beslenmedeki rolü nedir?

Kahvaltı da aslında kişiye özel karar verilebilecek bir durum. Özel beslenme gruplarımız var, okul öncesi, okul çağı çocukları gibi. Bu gruplarda çocukların zihinsel ve bilişsel gelişimi açısından kahvaltı oldukça önemli. Bir yetişkin grubu herhangi bir hastalığı yoksa ve beslenme alışkanlığında kahvaltı yoksa ‘Güne kahvaltıyla başlamak istemiyorum’ diyebilir. Biz kahvaltıyı her zaman öneriyoruz hem kan şekeri regülasyonu hem güne zinde bir başlangıç için. Bu tercih meselesi ancak gebe, emziren gibi gruplarda güne muhakkak kahvaltıyla başlamasını isteriz.